Boom (1): meer dan mooi wezen

Ongefilterd en van onderen: Robinia, Linde, Beuk, Wilg

Zaterdagochtend weer een geweldige excursie met mijn mede-IVN-ers gedaan, dit keer over bomen.

Meestal loop of fiets je er straal voorbij, zo vanzelfsprekend staan ze om ons heen. Maar als je ze eens echt goed observeert weet je niet wat je ziet. Elke boom heeft zijn eigen organische manier van groeien, wat vaak bizarre en bloedmooie vormen oplevert, zoals hier rechts.

Ik had er eerlijk gezegd geen benul van dat bomen in gemeenschappen leven, elkaar helpen en beschermen. Een Duitse boswachter, Peter Wohlleben, heeft daar zelfs een bestseller over geschreven in 2015. Hij gaat erg ver in zijn beweringen over "het verborgen leven van bomen": bomen kunnen pijn lijden, hebben een geheugen, sluiten vriendschap, leven samen met hun kinderen en communiceren met elkaar. Klinkt als een theorie van zo'n kluizenaar die te lang in zijn eentje in de natuur heeft doorgebracht en ze nu ineens ziet vliegen, niet? Nou, lees dat boek maar 's. Zelfs met mijn flinke dosis scepsis ben ik nu toch behoorlijk aan het twijfelen...

Luchtalg als felgroene sokjes

Veel bomen hadden trouwens felgroene sokjes aan, viel me op. Dat heet (niet erg verrassend:) boomalg en is geen parasiet, maar gewoon een eencellig organisme dat CO2 en water met fotosynthese omzet in suiker om van te leven. Vaak zie je in Nederland algen en (vooral) mossen aan de zuidwestkant van een boom zitten. Die kant van de boom is zijn vochtigste kant, niet alleen omdat onze natte zuidwester er tegenaan slaat, maar ook omdat de boom door de overheersende windrichting een beetje naar het noordoosten overhelt en die kant dus wat meer beschut is tegen de regen. In zonnige gebieden groeien algen en mossen graag aan de noordkant, omdat ze dan minder snel uitdrogen door de zon.

De Linde is goed te herkennen aan zijn kraag, oftewel opschot. Elke boom die zo'n broek van takken aan heeft is vrijwel zeker een Linde.
Aan zijn zigzaggende loten groeien groene knoppen.

Judasoor komt voor in verschillende maten en vormen, heb ik ook geleerd. Donker en bol (zie foto in een eerder blog) of zoals hier plat en lichtbruin. Maar de onderkant is een heel duidelijk herkenningspunt. Voelt als kraakbeen en ziet er oor-achtig uit. Klik hier voor meer info over dat oorzwammetje.

We vonden ook Klaverzuring. Een vrij zeldzaam, eetbaar plantje dat alleen op echt oude bosgrond voorkomt.


Het is ook duidelijk waar Zadkine zijn inspiratie vandaan haalde....

Robinia Zadkinia

Wil je grofweg de leeftijd van een boom weten? Meet zijn omtrek in centimeters en deel die door 3 (Beuk) of 4 (Wilg, groeit sneller).


Het was weer een mooie, leerzame excursie. En uiteraard eindigden we allemaal zoals het hoort, als echte boomknuffelaars...



klik hier voor geinige weetjes en feiten over bomen

Door de Westduinen met IVN: Kijk, duin!

Westduin - Bij Kijkduin in Den Haag

Even een korte impressie van een wandeling die wij als aspirant-gidsen vandaag met de "ouderejaars"-IVN-gidsen mochten meelopen. Wij jongerejaars hebben weer een boel geleerd. Prima winterwandelweertje ook: oud-hollandsch met den kop in den frischen zeewind...

Erik Wisse, onze gids, leerde ons van alles over het ontstaan en ontwikkelen van het Westduinse park tot een echt Westduin: van bemesting en geplante bomen, naar meer zandverstuiving, 'arme' grond en dus meer diversiteit. Check zijn blog over de Westduinen: link

Wat ik trouwens al vermoedde is dat al die struiken in de duinen namen hebben. Daar weet ik nu iets meer van. Duindoorn, Meidoorn, Wegedoorn, Duinroos, Rimpelroos. Volgende stap is om ze ook uit elkaar houden...

Nuttig hergebruik: oude bunkers als slaapplaats voor vleermuizen.




De "brievenbus" is aangebracht zodat de beestjes in en uit kunnen vliegen om te schaften.

De Natte Pan in Westduinpark. Mooie plek, waar wij als IVN-ers zelfs nog iets dichterbij mogen komen dan de gewone stervelingen.

Over ontwerp en uitvoering van deze duinpan ("komvormige laagte tussen duinen") is goed nagedacht, tot en met de hellingsgraad van de oever, want padden moeten er tenslotte ook mee kunnen leven. Grote grazers bezoeken de plek ook graag, te zien aan de sporen rond de plas. Volgens de deskundigen komt dit alles behoorlijk dicht in de buurt van het oorspronkelijke duingebied dat hier eeuwen geleden lag.




De lage zon zorgde de hele middag voor een prachtige lichtval op de duinnatuur. Ook op deze Zomereik op rechts, die als enige boom in de omgeving is vergeten om z'n bladeren te laten vallen.

Doornappel. Even aan schudden en er vallen zaadjes in je hand. Heeft weinig nodig om te groeien, dus zo te planten in wat aarde of zand in je tuin of een bak op je balkonnetje. Door indianen werd de plant wel gebruikt om hallucinaties op te wekken. Hmm, interessant, hoor ik je denken. Doe maar niet, bij overdosering is dat zaad dodelijk. Verder zou dit plantje gebruikt zijn door heksen in hun vliegzalf (je weet wel, op de bezem smeren en hup!)
(meer info over dat interessante plantje)

Deze werd door een paar ouderejaars "Radijsbes" genoemd. Maar volgens mij werd ik gewoon ouderwets gefeut! Ik vind namelijk helemaal niets met deze naam op het internet. Het is waarschijnlijk een variant van de Sneeuwbes, de Hancock, als ik me niet vergis. Of laten we het simpel houden en het gewoon houden op de Roze Sneeuwbes.

Horen muzikale ervaringen ook in een natuurdagboek?

Nee, eigenlijk niet. Maar vooruit, bij wijze van uitzondering, omdat dit bericht ook gaat over moerasblues en dauwpop. En omdat Cato van Dyck een erg mooi schepsel der natuur is...

My Baby - Down The Rabbit Hole 2016

Hoogste punten en luxeproblemen: mijn muzikale moment van het jaar

Laat ik de handschoen 's oppakken en mezelf een mooie en ingewikkelde vraag stellen: wat is mijn muzikale hoogtepunt van 2016?

Ik ben al vrij lang een trouwe lijstenmaker en elk jaar, zo rond november, begint de druk op te lopen naar dat moeilijke moment dat ik er dan toch echt voor moet gaan zitten. Dat ik moet kiezen. Dat terugkoken tot een top 20, afschuwelijk. En zo pijnlijk ook, want wat een onrecht moet ik zoveel goede muzikanten elk jaar weer aandoen. Eerlijk gezegd zie ik er gewoon als een berg tegen op. Appels, peren, druiven, avocado's, dadels, gewoon niet te vergelijken. Toch zet ik de prestatie elk jaar weer neer. Meedoen is belangrijker dan winnen. Het proces is belangrijker dan het resultaat. Met dat mantra bereik ik net voor de kerst overeenstemming met mezelf en bepaal ik "de lijst".

Een groslijst maken is een eitje. Door het jaar heen gooi ik altijd van alles in mijn Spotify-verzamellijst (dit jaar heel toepasselijk en vernieuwend "Plaatjes 2016" geheten). Van Algerijnse woestijnblues tot Scandinavische emo, van foute Franse hip-hop tot opzwepende postpunk uit Londen, ik smijt het allemaal bij elkaar in een grote soep. Normaal levert dat een redelijk beheersbare lijst van muzikale vruchten op. Maar dit jaar niet. 2016 is anders. Goeie oogst, verbreding van de muzikale horizon, meer tijd, ik weet niet wat het is. Maar de groslijst puilt uit, de albums gutsen over de plinten...

Ja, ik neig ook naar Blackstar - vroeger groot Bowie-fan, posters aan de muur, buttons op m'n jas, dat werk - maar meer om de muzikaal-historisch-emotionele waarde dan de muzikale kwaliteit van het album. Valt dus af. Zelfde geldt voor de albums van Nick Cave en Leonard Cohen. Er is dit jaar voor mij geen album dat de boven alle twijfel verheven titel mag krijgen van "Koning van alle Albums". De Staat, White Denim (waar is-ie in de lijsten!?), Wild Beasts (idem!), Ray Lamontagne (okay, zoet, maar oh moeder, wat een sfeer en kwaliteit) en Radiohead kwamen als mooie prinsen op witte paarden langs draven, maar staken in mijn ogen toch niet het evidente album boven het maaiveld uit. Ook singer-songwriter-achtigen als Joe Volk, Ian Fisher, Andy Shauf, Jono McCleery, Ryley Walker, Brett Dennen en Hugo Oak brachten juweeltjes uit. Anderson .Paak was voor mij onmiskenbaar het debuut van het jaar. Maar er was dit jaar gek genoeg geen album dat me direct in het hart raakte, zoals bijvoorbeeld vorig jaar My Love Is Cool van Wolf Alice. Misschien had de muziekproductie dit jaar als geheel te veel "hoogte" en was er daarom geen "punt" te zien? Ach, ik hou op met duiden, het is wat het is.

Goed, misschien moet ik nu, in plaats van jullie uitvoerig te vertellen wat er voor mij allemaal niet het muzikale moment van het jaar was, eens toe naar wat ik dan wel gekozen heb als mijn moment. Als ik het niet uit de albums kan halen, dan haal ik het toch gewoon uit de concerten waar ik dit jaar ben geweest? Makkelijker gezegd dan gedaan, want ook daar kom ik in luxeproblemen. Nog nooit eerder had ik zo'n vol concertprogramma: Dauwpop, Down The Rabbit Hole, North Sea Jazz, Lowlands, London Calling, Into The Great Wide Open en zo rechts en links nog wat concertjes van grote en kleine namen. Ik probeer met deze opsomming geen indruk, maar een punt te maken: als ik zoveel ongelooflijk mooie live optredens heb gezien en er tóch één concert duidelijk bovenuit vond stijgen, dan moet die ene show wel een heel bijzondere ervaring zijn geweest. En dat was-ie ook.

Het voorproefje kwam op Dauwpop en het hoofdgerecht op Down The Rabbit Hole, nota bene met ingrediënten van eigen bodem: My Baby. Hun zuigende moerasblues, met zijn malende kadans en broeierige soul, bliezen me volledig omver. De stoer-zwoele frontwoman Cato van Dyck raakte elk nummer in een intense muzikale dialoog verwikkeld met de strakke en verslavende riffs van voodoo-gitarist (compleet met witte facepaint) Daniel "Da Freeze" Johnston en de stampende drums van haar broer Joost. Haar kristalheldere uithalen gingen door merg en been. Er stroomde pure energie van het podium. My Baby raakte, lokte, streelde, beukte en wiegde mij en iedere andere festivalganger die het geluk had aanwezig te zijn. Geen optreden, een sensatie. Ik had ze hiervoor een paar keer gezien in kleine zalen en zat 'm voor het optreden te knijpen of ze de Hotot wel aankonden. Nou, met gemak. De virtuele partydrugs die dit keer bij wijze van bonus over het publiek heen werden gestrooid maakten het compleet. Een oprecht weergaloos optreden, een heerlijke muzikale hypnose, die ik nooit meer zal vergeten.

Gelukkig, toch nog een hoogstepunt tussen alle hoogtepunten.

Beeld en geluid van My Baby:

My Baby - Uprising
My Baby - Remedy II
My Baby - Seeing Red (Live)
My Baby - Singin' in Chains
My Baby - Money Man (Live Noorderslag)
My Baby - Take It As A Warning

Dauwpop 2016 hieronder (eigen opname) ⟱

HERFSTIG STOOFGERECHT MET BIER EN PRUIMEN

Leuk hoor, herfst.

Wandelingen maken, paddenstoelen zoeken. Kou, wind, regen.

Laten we vooral niet vergeten om deze zelf opgelegde ontberingen zo nu en dan af te sluiten met:

..een goeie STOOFPOT MET BIER EN PRUIMEN!


INGREDIENTEN:

8 ons runderlappen
2 grote uien
1 flinke winterpeen
2 of 3 stengels bleekselderij
2 eetlepels bloem
500 ml runderbouillon
2 ons gedroogde pruimen zonder pit
Een fles of blik donker bier (33cl)
Olijfolie
1 laurierblad

BEREIDING:

1. Bestrooi het vlees met de bloem en bak het vlees apart en voordat je de groente bakt. Ik hou van goed bruin aangebraden vlees, niet van per ongeluk half gekookte baksels. In een lage koekenpan, op hoog vuur en in niet al te grote porties krijg ik het beste resultaat.

2. Je hebt de wortel en de stengels bleekselderij over de lengte doormidden en in schijfjes gesneden. Snij de uien in ringen. Bak de groente in een flinke scheut olijfolie in zo'n zware gietijzeren pan, een Römertopf of een gewone stoofpan.

3. Voeg het aangebraden vlees en de andere ingrediënten erbij, behalve de pruimen. Laat het geheel 3 uur stoven op het fornuis of in de oven op 150 graden. Het laatste half uur gooi ik pas de pruimen erbij, want anders lossen ze op en dat vind ik smaak-technisch een beetje jammer. Vergeet niet op smaak te brengen met zout en peper, en - het geheim van de smid, zomaar op het internet - Worcester saus.

4. Ik maak er graag puree of mousseline (chique term voor puree die je met de blender pureert tot een gladde mousse) bij. Gewoon van aardappelen of met een vleugje pastinaak (1 op 3 of 1 op 2). Helemáál top is witte truffelolie op of door de puree!

5. Een frisse salade - bv met romaine, radijs, venkel en citroendressing - voorkomt dat dit gerecht als een blok op de maag valt.

6. Rode wijn: geen zoete Merlot of Syrah, want het gerecht is al vrij zoet door de pruimen en het herfstbier. Je hebt tannine nodig, dus zou voor mooie gerijpte Cabernet Sauvignon gaan.

Wandeling Meijendel

Even wat kiekjes van een wandeling in Meijendel op zondag 13 november.

We hebben door het Vogelbos gelopen en zijn via de Libellenvallei weer terug gekomen bij De Tapuit, het bezoekerscentrum van Dunea bij Boerderij Meijendel.

Die uitkijkpost in het Vogelbos, op de foto hierboven, is een aanrader. Mooi uitzicht op de woeste begroeiing van de duinen. Bossen Duindoorn en nog veel meer groen dat ik ooit hoop te gaan herkennen, tot het oog reikt. Volgende keer kom ik vroeg en alleen, dan is de plek helemaal magisch.

In die plas in de verte zagen we door onze verrekijker een paar Grote Zaagbekken, Smienten, Rotganzen, een stel Knobbelzwanen en een Zilverreiger. Barend Buizerd hield het allemaal goed in de gaten vanaf zijn tak.

Dit spul hier links wordt Sterrenschot of Heksensnot genoemd. Geen idee wat het was, dus ik heb het op de determinatiegroep op Facebook gezet.

Er kwam een bizar verhaal terug. De gelei komt van kikkers. In het kikkerlijfje zit kikkerdril te wachten tot het vroege voorjaar. Mocht een kikkerwijfje gegeten worden door een roofdier, dan komt de dril in aanraking met het vocht in de maag van het dier dat haar opvrat (met huid en haar, dit keer waarschijnlijk niet aan de Oevers van de Rotte...), bv een Reiger of een Marter. Die wordt misselijk, want de gelei zwelt van dat water en is kennelijk niet binnen te houden zo smerig, en spuugt de prut weer uit. Voilà. Heksensnot...

Als je goed kijkt zie je de zwarte puntjes van de vruchtjes liggen naast of in de glibberige gelei. Niet echt normaal dat ik dit vind in de herfst. Meer iets voor het voorjaar. Maar ja, de natuur is nu eenmaal wat grillig deze dagen... Check dit filmpje!

Hierboven Kelkjes Mos

Kennis  over paddenstoelen is nog steeds niet mijn sterkste punt. Linksboven is een bovist, ik gok een Kogelhoutskoolzwam.

Die hier links...ik zou het werkelijk niet weten. Een foto van de onderkant schijnt belangrijk te zijn voor determinatie. Plaatjes, geen buisjes.
Zeg het maar...

De familie Galloway was er ook. Tamme beesten. Grote grazer en echte oerkoe.

Judasoor. Die valt dan weer wel te onthouden. Lijkt inderdaad best op een oor. En om het verhaal af te maken: Judas heeft zich opgehangen aan een Vlier. En dat is de favoriete gastheer van deze zwam. Dus.

Lentevreugd geeft ook plezier in de herfst!

Vandaag voor het eerst op Lentevreugd geweest. Het gebiedje - een bewust uit de hand gelopen bollenveld uit de (hier niet zo) roaring 20s van de vorige eeuw - heeft mijn hart gestolen. Merkte niks van de kou en nattigheid. Maar goed, soms zeggen beelden meer dan woorden, dus ik hou nu gewoon maar even mijn mond.

Bezemkruiskruid, 

de enige plant die ik in bloei zag staan

Nee hoor, gewoon zonder Photoshop...

Wat is belangrijker: grazen, fotograferen of bijpraten? 

Daar heeft iedereen zo z'n eigen mening over in dit plaatje.

Dit Konik-veulen stond heel Zen voor zich uit te staren. 

En wie haalt 'm uit z'n flow? Sorry... 

Even kijken, wat heb ik vandaag allemaal gezien. Bij aankomst een stuk of tachtig Grauwe Ganzen rond de poel. Schuw en waaks. Machtig gezicht om al die beesten te zien opstijgen, ook al voelde ik me wat schuldig dat ik de aanleiding was. Veel Spreeuwen, die een feestje bouwden op en rond de verse mest van de kudde Schotse Hooglanders. Een eenzame Sperwer. Rustig ronddobberende Krakeenden. Een paar Knobbelzwanen, die de daling inzetten met indrukwekkend suizende vleugels. Hier en daar wat verontwaardigd roepende Graspiepers. Ze lijken de hoogte in te gaan om me in een duikvlucht aan te vallen, maar piepen 'm er dan snel tussenuit (sorry, slechte woordgrap...). Een biddende Slechtvalk. Rechts en links een verdwaalde zwam. Maar de topper van de dag was toch wel de zwerm Putters - prachtige vogeltjes, nog niet eerder in het echt gezien - op nog geen drie meter afstand. Vrolijk fluitend en ontspannen friemelend aan de katjes van de Els waar ze in zaten. De Konik-paarden, een in mijn ondeskundige ogen zeer geslaagde poging van fokkers om weer in de buurt te komen van het oerpaard, waren prachtig. Laconiek, onverstoorbaar, maar toch ook speels. Dan de Hooglanders, schitterende beesten, maar niet de slimste als je het mij vraagt. Die zijn duidelijk aangesteld voor de sier. En om de boel te maaien en onder te schijten, natuurlijk. Zo blijft de cirkel mooi rond op dat stukkie vreugde tussen Katwijk en Duinrell.

 

En - BAM! - daar zijn ze ineens: Zwammen

The Revenge of the Porceleinzwam!!

We moesten er even op wachten dit jaar, bijna tot het punt dat ik me zorgen zou gaan maken, maar daar zien we dan toch eindelijk het spreekwoord in levende lijve: "ze schieten als paddenstoelen uit de grond!"

De Porseleinzwam doet het bijzonder goed op de oude Beuken van Clingendael. Een schattig mooi glanzend zwammetje dat zijn naam eer aan doet, zou je denken. Maar vergis je niet: het is een moordende parasiet die leeft op de voedingsstoffen van de boom. Een echt tree-killer! Meneer Beuk heeft daar soms namelijk best onder te lijden. En vaak is dat lieve zwammetje een teken dat de boom niet erg gezond is (of al dood).

Kijk even wat Wiki zegt over de Porseleinzwam

The Attack of the Zwavelzwam!!

De Zwavelkop is een veel voorkomende paddenstoel. Vorige week nog nergens te bekennen, nu staat het hele Haagse Bos er vol mee. 

Even een lesje Mycologie, oftewel biologie van de paddenstoel, want ik wil snappen wat die schimmels beweegt:

Paddenstoelen zijn de vruchtlichamen van zwammen. De 'zwam' is - net als alle schimmels - een afbreker van plantaardig materiaal. De natuur heeft namelijk een taakverdeling afgesproken: bacteriën storten zich op dierlijk materiaal, zwammen verslinden planten en bomen. Al pakken sommige zwammen ook (dode) dieren aan. Met dunne, soms kilometers lange 'zwamdraden' (hyfen) dringen ze andere organismen binnen. In de 'prooi' scheiden de zwamdraden verterende sappen uit, waardoor voedingsstoffen oplossen en door de zwam kunnen worden opgenomen. Dit netwerk van zwamdraden wordt een zwamvlok of mycelium genoemd. Grofweg zijn er drie typen zwammen:

1. "Samenwerkers" zijn echte netwerkers: de draden van de zwam dringen de wortels van een boom binnen en helpen de boom om water en mineralen uit de bodem op te nemen, een soort extension van zijn wortels dus. De paddenstoel krijgt daarvoor voedingsstoffen, zoals suikers en koolhydraten voor terug. Klinkt als een echt symbiose tussen twee organismen. En dat is het ook. Een Vliegenzwam is een voorbeeld van zo'n  

2. "Opruimers" zijn de schoonmaakploeg: dit is waar de meeste zwammen erg goed in zijn. Gewoon lekker strooisel, oud hout en dooie planten opruimen door ze te verteren. De Zwavelzwam is er zo eentje.

Judasoor, Tonderzwam, Elfenbankje en nog zo wat...

3. "Parasieten" zijn de gemene uitzuigers van het stel: ze vallen levende organismen aan, bij voorkeur zwakke, oude bomen. Heel gemeen om zich juist op die oudjes uit te leven. Maar ja, het is eten of gegeten worden in de natuur, dus deze zwammen kiezen voor de aanval. Voorbeelden zijn de Beukzwam of Berkenzwam.

Ik vond dit wel een leuke en informatieve website, voor als ik het nog eens terug wil lezen of meer wil weten.

Ze zeggen dat de Capitool-gids de beste paddenstoelengids is, maar die is uit de handel en dus een collector's item geworden. Als je 'm hebt: hou 'm in de kast of verkoop 'm voor een woekerprijs. Ik zou er grof voor betalen...

De Biefstukzwam, het moet gezegd worden, ziet er erg smakelijk uit.
Hij is ook prima te eten, maar dan wel even een dag in een melkbadje om de bittere smaak te neutraliseren 

Je zou zeggen, de Zwavelzwam laat ik staan, klinkt tenslotte niet erg appetijtelijk.
Maar je kunt hem prima eten (als je geen allergie hebt). De Engelsen noemen hem niet voor niets 'Chicken of the Woods'

Vogelexcursie op De Vulkaan

30 oktober 2016

Voor dag en dauw op. Op zich niet echt (zeg maar, echt niet..) mijn ding. Maar ja, als je vogels wilt spotten dan zal je toch echt vroeg op moeten. Vogels worden namelijk bij het eerste daglicht wakker, eten links en rechts een besje of een insect en gaan op pad. Zeker nu, want het is vogeltrek. En dat merk je. In het landelijke nieuws deze week bijvoorbeeld de Bergheggenmus, een vogel die normaal ergens in en rond de Oeral broedt en overwintert in China en Korea. Die dook zomaar ineens op in Nederland. Althans, zo maar ineens, die vogelaars zetten tegenwoordig overal ter wereld hun observaties online (kijk maar 's op www.trektellen.nl), dus de Haagse Vogelbescherming kon 'm zo via Oost-Europa zien komen aanvliegen. En dat zorgde voor heel wat opschudding. Een groep vogelfanaten pakten zelfs de pont naar Texel omdat het er uit zag dat de mus daar zou uitkomen. Niet dus. Hij koos nota bene een gezellig plekje tussen de petrochemie van de Maasvlakte uit. Treurig voor de afgereisde groep. Of toch niet? Een paar die-hards pakten gewoon de speedboot vanaf Texel terug en zakten af naar Rotterdam om toch nog een glimps van de inmiddels beroemde mus te krijgen. 's Avonds keerden ze doodleuk weer terug gaat naar Texel in de hoop er nóg een te zien. Wow...

De Bergheggenmus

Hoe weet ik dit allemaal. Nou, omdat ik me twee avonden hebben mogen laven aan de kennis en verhalen van de ongekend gepassioneerde Haagse vogelkenner Ed Opperman. In sneltreinvaart nam hij ons mee langs de basisbeginselen van de vogelherkenning en een ongelooflijke hoeveelheid (zelf geschoten) foto's van vogels in volle vlucht. Geluiden, kenmerken, formatie, vlucht, eten, effecten van weer en wind op het gedrag van die beestjes, Ed weet het allemaal. 30 jaar passie en ervaring, schoon aan de haak. Hij is een en al passie voor vogels en weet verschrikkelijk veel over de trek te vertellen. Zo weet ik nu dat zwaluwen als een van de eersten naar het zuiden trekken op jacht naar (beter, meer) voedsel. Koekoek en Steltlopers vertrekken ook vroeg. Sterns vertrekken in augustus. In september komen de insecten naar beneden vanwege de kou op grotere hoogten en trekken ook de insecteneters weg: Boompiepers, Gele Kwikstaarten en nog zo wat. Half oktober is de topmaand van de vogeltrek. De Fuut vertrekt als één van de laatsten ergens in december.

Een paar weetjes op een rij, zodat ik (en jij nu ook) ze niet vergeet:

• Grauwe Gans en de Kolgans zijn de meest voorkomende ganzen in Nederland
• Die Wilde Eend met de groene kop is zo'n beetje stadsmeubilair geworden, maar we hebben er veel meer: de Smient, de Krakeend, de Pijlstaart en de Zomertaling.
• Meeuwen zijn wel degelijk trekvogels. Ze hebben vaak handpennen met zwart pigment, die de vleugels sterker maken. De Grote Mantelmeeuw en de Drieteenmeeuw zijn vanaf  december in Nederland.
• De Noorse Stern is altijd op zoek naar daglicht, hij vliegt er voor naar de Zuidpool, via India helemaal vanuit Noord-Noorwegen.
• Vleugels met lange slanke vleugels kunnen lange afstanden vliegen.
• Fitis houdt van open duin, heeft lichte poten en wat lange vleugels. De Tjiftjaf - vroeger ook wel 'maatslagertje' genoemd - duikt graag het bos in, heeft donkere poten en korte(re) vleugels.
• Insecteneters hebben een spitse snavel, zaadeters een kegelvorminge snavel. 
• Roodborsten trekken 's nachts, heeft als voordeel dat ze niet door roofvogels kunnen worden gepakt.
• In vlucht kunnen we vogels vaak herkennen aan de GISS: de General Impression of Size & Shape. Vinkenvlucht is echt heel anders dan spreeuwen- of lijstervlucht.
• De Gierzwaluw is geen zwaluw, kan tot 10 maanden onafgebroken in de lucht blijven (haalde ook het nationale nieuws).

Om de draad weer op te pakken: om half acht des (zondag!)ochtends meldde ik me bij het Savornin Lohman Pad bij Kijkduin. Kan koffie in de tas, verrekijker in de aanslag. Ed leidde ons naar de voet van de vulkaan. Iets hoger, op De Vulkaan, worden jaarlijks zo'n 150.000 vogels geteld, waarvan 20.000 vinken. Een ideaal uitkijkpunt over de kustlijn, de duinen én de stad. Het is ook de plek waar in ons land de meeste vinken worden geteld. De wind speelt hierbij een belangrijke rol, die blaast de beestjes naar de kust tot aan de duinen, waarna ze - min of meer noodgedwongen - in zuidwestelijke richting verder trekken.

De Vulkaan

Koperwiek

Kramsvogel

Grote Lijster

Het werd een mooie ochtend, met goed weer en veel te zien. Helaas wat weinig wind, waardoor de vogels soms wat hoog bleven vliegen. De mooiste vogels die we spotten: Sperwer, Zilverreiger en Kruisbek. Ik geloof dat ik nu ook het verschil kan zien tussen een Koperwiek (korte staart, rood in de oksel), een Kramsvogel (langere staart, meer kleurverschil en contrast in zijn verendek) en een Grote Lijster (groter dus en langzamere vlucht: "als je 'm hoort kan je een biertje opentrekken en rustig wachten totdat-ie overkomt", aldus Ed). Maar het blijft lastig. Die Lijsters lijken gewoon allemaal op elkaar.

Ook nu maar weer even een lijstje als geheugensteuntje - sorry... - met alles observaties van vanochtend op een rij: Vink, Keep, Groenling, Sijs, Winterkoninkje, Appelvink, Zilverreiger, Houtduif, Grote Lijster, Veldleeuwerik, Kramsvogel, Meeuw, Pimpelmees, Staartmees, Merel, Vlaamse Gaai, Zwarte Kraai, Ekster, Kauw, Halsbandparkiet, Appelvink, Spreeuw, Grauwe Gans, Aalscholver, Bonte Specht. We hoorden ook een Vuurgoedhaantje (kleiner dan de Winterkoning!), Graspieper, Heggenmus, Roodborst, Boomleeuwerik en misschien ook wel een Grote Gele Kwikstaart. We hebben ons uiterste best gedaan om die ook in het vizier te krijgen, maar ook mijn App met lokroepjes mocht niet baten. De Pestvogel, vorige week nog gezien rond de Vulkaan, viel nergens te bekennen. Volgende keer, ik weet het zeker! Best verslavend dat vogelaars-virus...

Kruisbek

Sperwer

Vuurgoudhaan

Zilverreiger